Waterlelies

Sinds mijn vertrek van Delft naar Stuttgart vijf jaar geleden vraag ik me wel eens af wat de twee steden met elkaar gemeen hebben. Nu weet ik het eindelijk: allebei willen ze een nieuw ondergronds station bouwen om gesplitste stadsdelen met elkaar te kunnen verenigen en om kostbare grond in de binnenstad op de markt te kunnen brengen. Stuttgart is een stapje verder met het plannings- en bouwproces, genaamd Stuttgart 21 (of afgekort S21), maar de bewoners voelen zich niet serieus genomen in het beslissingsproces van het miljardenproject. De stad is normaal gesproken rustig, maar nu gaan er wekelijks tienduizenden burgers de straat op om te protesteren. S21 groeit uit tot een symbool voor het onbehagen van burgers over de politieke leiding.

Mensen accepteren niet langer slachtoffer te zijn van de verwikkelingen van politiek, industrie en banken. Blijkbaar zijn ze het vertrouwen in de gevestigde orde geleidelijk kwijtgeraakt in het gevolg van de globalisering. Managers, bankdirecteuren en politici blijken gedreven te zijn door machtswellust en winzucht. De voormalige topmanager bij Citroën, Ford en Volkswagen, de dwarsdenker en schrijver Daniel Goeudevert, vergelijkt de moderne manager met een waterlelie die oppervlakkig met pracht presteert maar zijn voedingsbodem over tijd vernietigt. De voedingsbodem zijn de medewerkers in de industrie, bij de overheid en in de academische instellingen. De vernietiging is de dalende werkefficiency vanwege zorgen, angst en ergernis over ondoorzichtige beslissingsprocessen.

Hoe is het zover gekomen? En waar is de weg terug naar vertrouwen in onze leiders en naar een ethische grondhouding in de maatschappij? Een belangrijke levensfase waar de persoonlijkheid van de toekomstige leidinggevenden wordt gevormd, is de universitaire opleiding. In het verleden genoten hoogleraren bijzonder respect en waren ze voorbeelden voor hun studenten. Voor een deel is dat nog steeds zo, maar meer en meer nemen politiek en machtsspelletjes op de universiteiten de hoogleraren en het ondersteunend personeel in beslag. Er is een ideale voedingsbodem ontstaan voor waterlelies die hun omgeving met politieke confrontaties en overbodige administratie beheersen.