Trillend handvat waarschuwt chirurg voor te hard knijpen

Trilelementen en andere actuatoren op de instrumenten voor sleutelgatoperaties kunnen chirurgen helpen met het doseren van hun knijpkracht. Dat concludeert TU Delft-promovenda Eleonora Westebring-Van der Putten. Zij ontwierp een prototype handgreep met dit soort actuatoren als trainingsinstrument en onderzocht de effectiviteit ervan. Vandaag promoveert zij op dit onderwerp.

Bij sleutelgatoperaties worden er geen grote snedes gemaakt, maar gebeurt alles via instrumenten en een camera die via kleine sneetjes in (meestal) de buikholte worden gestoken. Dit is minder ingrijpend voor de patiënt. Voor de chirurg wordt het echter lastiger, want die moet de instrumenten via relatief lange staven bewegen. De zijdelingse bewegingen zijn daarbij gespiegeld omdat de staven via een kantelpunt bewegen. Bovendien is het zicht beperkt en moeten de pincetten, schaartjes en dergelijke indirect worden bediend door een handgreep op de staven.

Westebring-Van der Putten richtte zich op dat laatste probleem. Door de indirecte bediening is het voor de chirurg lastig om de krachten in te schatten, waardoor hij te hard of juist te zacht kan knijpen. Dat kan tot complicaties leiden. De Delftse promovenda vroeg zich af of dit te ondervangen is door krachtenterugkoppeling. Dat pakte ze aan door elektronische hulpmiddelen op de handgrepen. Bij een te zachte grip draait een cilinder langs de hand, om het gevoel na te bootsen dat de chirurg iets laat glippen. Bij een te harde greep komen de trilelementen in het handvat in actie. De trekkracht wordt hiermee verrekend: als de chirurg harder trekt, mag hij minder hard knijpen. Naast de actuatoren verwerkte Westebring-Van der Putten ook ledjes in het systeem voor visuele feedback.