Author:
Joachim Burghartz is directeur van het Instituut voor Micro-elektronica Stuttgart (IMS Chips) en oud-directeur van Dimes aan de TU Delft.
Reading time: 2 minutes
De doctorstitel is de hoogste wetenschappelijke erkenning. Hij is verbonden met unieke onderzoeksresultaten. Het proefschrift is een bewijs van bekwaamheid voor diepgaand, zelfstandig uitgevoerd onderzoek. Dit was niet altijd zo. De eerste promotie vond in 1219 plaats in Bologna, bij de oudste universiteit van Europa. Tot de negentiende eeuw was de promotie de enige vorm van afstuderen. Studeren was duur en het behalen van de doctorstitel verbonden met grote financiële inspanning. Die titel was toen feitelijk te koop. Pas door de Humboldtiaanse universiteitshervorming in de Duitstalige landen keerden waarheid en vrijheid terug in de wetenschap. Dit principe van eerzame wetenschap geldt tot op de dag van vandaag.
Het recente verlies van de doctorstitel van Karl-Theodor zu Guttenberg, tot voor kort minister van Defensie binnen Angela Merkels regering, was dan ook een schok voor Duitsers. Na een bericht in de media dat de inleiding van zijn proefschrift woordelijk overeenstemde met een artikel in een bekende Duitse krant verscheen de Guttenplag Wiki op het web. Na enkele dagen was bewezen dat 95 procent van het proefschrift bestond uit twaalfhonderd geplagieerde fragmenten afkomstig van 135 bronnen.
Is dit een uniek schandaal of zijn we terug in de middeleeuwen? Wellicht het laatste, want de Plagipedi Wiki ontmaskerde onlangs nog meer proefschriften van bekende Duitse politici als plagiaat, allemaal advocaten.
Betekent dit iets voor ons ingenieurs en wetenschappers? Onze proefschriften zijn gebaseerd op daadwerkelijke experimenten, theorieën, simulaties; ze zijn geen uitsluitend geestelijke prestatie, waarvoor de drempel tot fraude laag is. Toch zijn er tekenen van onachtzaamheid in het citeren. Toen ik editor was van de IEEE Transactions on Electron Devices stelde ik een duidelijke trend vast van dalende citatiediscipline. Citatielijsten werden korter, het percentage van zelfcitaties groeide en papers op de lijsten werden jonger en jonger. In tijden van elektronisch beschikbare databanken, zoals IEEE XPlore, is dit niet goed te praten.
Wat is eigenlijk de motivatie voor een promotie in de bètavakken? Gaat het alleen om de titel à la Guttenberg? Misschien denken jonge promovendi dat slechts de titel voldoende is voor een steile carrière in industrie of wetenschap. Dan leren ze snel genoeg dat ze daarvoor een reeks van vaardigheden moeten meebrengen, waarvan sommige tijdens een promotietraject worden gecultiveerd en uiteindelijk worden bezegeld met de doctorstitel.
Enkele jaren geleden, tussen 2001 en 2004, kende de onderzoeksschool van instituut Dimes in Delft het verplichte white paper. Instromende promovendi dienden in hun eerste jaar een artikel over hun onderzoeksplannen te schrijven, mét een keurig literatuuronderzoek. Bovendien moesten ze binnen de beschikbare vijf tot tien pagina‘s laten zien waar precies de ruimte lag die met unieke onderzoeksresultaten zou kunnen worden opgevuld. In het derde jaar volgde een tweede versie, waarin de eigen onderzoeksresultaten in het veld werden geplaatst. Deze en andere opleidingsinstrumenten lijken zeer geschikt om promovendi op het goede spoor te zetten. We moeten niet toelaten dat de promotie verkommert tot een andere vorm van afstuderen.
