Over oude en nieuwe schoenen

Nadat in het jaar 2007 een der meest belangrijke uitvindingen van de vorige eeuw, de vastestoftransistor, min of meer geruisloos aan ons voorbijgegaan is, mogen we hopen dat in het nieuwe jaar aan andere belangrijke micro-elektronische uitvindingen meer aandacht besteed zal worden. Ik denk aan de uitvinding van het geïntegreerde circuit door Kilby en Noyce vijftig jaar geleden en de microprocessor door Noyce en Moore veertig jaar geleden.

In Nederland hebben we deze uitvindingen snel opgepakt en daarbij de nodige ups en downs ondervonden. In 1953 begon Philips Nijmegen al met de productie van halfgeleiders. Ik herinner me de aankoop van Signetics rond 1976, waardoor Philips na Texas Instruments de grootste IC-leverancier ter wereld werd. Ik herinner me ook de grote bedreigingen vanuit Japan in de jaren tachtig, die aanleiding gaven tot het door de overheid sterk gesteunde ’micro-elektronicastrijdplan‘. Dit gaf een grote boost aan de Nederlandse IC-infrastructuur, enerzijds met de bouw van Fab 87 (thans Mos3) en anderzijds met de oprichting van de instituten Cobra, Dimes en Mesa. De bij Philips ontwikkelde technologie voor het SRam-geheugen leidde uiteindelijk tot een joint-venture met TSMC, hetgeen de micro-elektronica in Nederland uiteindelijk ook geen windeieren heeft gelegd.

Thans staan we weer voor nieuwe – wellicht nog grotere – uitdagingen. Philips en NXP gaan ieder hun weg, de ratrace naar steeds verdere miniaturisatie is niet meer vol te houden, integratie van nieuwe functionaliteiten zal een steeds grotere rol spelen met system-on-chip of system-in-package als eindproduct. Dat biedt nieuwe kansen voor bedrijven en zeker ook voor nieuwe bedrijvigheid, gegenereerd vanuit de kennisinstellingen. Aan de andere kant zien we ’onze‘ apparatenleveranciers als ASML en ASMI, die voor hun nieuwe ontwikkelingen juist wel de More Moore-roadmap volgen. Tel daarbij op het gebrek aan talent en het zal leiden tot geografische verschuivingen van bestaande activiteiten.