Warning: Undefined array key "bio" in /home/techwatch/domains/test.bits-chips.nl/public_html/wp-content/plugins/wpcodebox2/src/Runner/QueryRunner.php(126) : eval()'d code on line 13
Author:
Reading time: 3 minutes
Shuji Nakamura was al een beroemdheid in Japan voordat hij de Nobelprijs voor de fysica won. Van de andere twee winnaars, Isamu Akasaki en Hiroshi Amano, had het grote publiek nog nooit gehoord, maar eigenlijk waren zij net iets eerder met de blauwe led.
Het verhaal van Shuji Nakamura is er een van de eenzame uitvinder die zijn eigen plan trekt. Werkend bij Nichia Chemical Industries op het vrij onontwikkelde Japanse eiland Shikoku wilde Nakamura in 1988 een blauwe led maken met behulp van galliumnitride. Dat twee decennia onderzoek aan deze halfgeleider weinig meer had opgeleverd dan frustratie, deerde de jonge elektrotechnicus niet. Hij vond Nichia-eigenaar Nobuo Ogawa bereid de uiterst risicovolle research te financieren – het moet een van Ogawa’s beste beslissingen ooit zijn geweest – en ging aan de slag. Met zelf gemodificeerde apparatuur en een engelengeduld probeerde hij het winnende recept te ontfutselen aan galliumnitride.
Toen het hem een paar jaar later was gelukt, liep heel Japan uit. Het sprookje van de onverstoorbare onderzoeker die werkend bij een klein bedrijfje en ver verwijderd van de academische elite een doorbraak realiseert, resoneerde bij het werklustige Japanse volk. Nakamura werd op slag een held; er is zelfs een boek over hem geschreven.
Zijn populariteit uitte zich onder meer in de steun die hij kreeg toen hij het jaren later aan de stok kreeg met Nichia. Het chemiebedrijf had destijds een kleine honderdvijftig euro bonus uitgekeerd voor het ontdekken van de blauwe led. Nakamura wilde meer, overigens pas nadat Nichia hem van verraad aan aartsrivaal Cree had beschuldigd. De rechtbank stelde hem in het gelijk, waarna de partijen schikten. Nakamura werd, tot grote vreugde en bewondering van het Japanse volk, miljonair.
Obsessie
Een prachtig verhaal, maar slechts bij benadering de waarheid, blijkt uit onderzoek van wetenschapshistorici Christophe Lécuyer en Takahiro Ueyama. Niet Nakamura, maar Isamu Akasaki en zijn voormalige student Hiroshi Amano van Nagoya University wisten de eerste galliumnitride led te maken. Het beeld van Nakamura als vader van de blauwe led was het resultaat van een fanatieke pr-campagne, die Nichia lanceerde om concurrent Toyoda Gosei de wind uit de zeilen te nemen in een patentconflict. Akasaki en Amano werkten samen met Toyoda.
Gelukkig bevat ook het verhaal van Akasaki en Amano de nodige wetenschappelijke romantiek. Akasaki was al net zo vastberaden als Nakamura om galliumnitride te temmen. Hij begon ermee toen hij eind jaren zeventig microscopische kristalletjes onder de microscoop zag, wat hem vertelde dat kristallijn galliumnitride fysisch mogelijk is. Zijn obsessie kon hij echter alleen bekostigen door onderzoeksgeld van andere projecten af te romen, want via de reguliere kanalen kreeg hij niks los – dat werd als hopeloos gezien.
Het werk van Akasaki en Amano resulteerde in 1989 in de eerste blauwe led, en als zodanig hebben zij het meeste recht op de titel ‘vaders de blauwe led’. Dat het Nobelcomité ook Nakamura eert, is echter niet meer dan terecht, want hij heeft enkele cruciale originele bijdragen aan het onderzoek geleverd. Niet voor niets was Nichia het eerste bedrijf ter wereld dat blauwe leds op de markt bracht.
Het artikel van Lécuyer en Ueyama ‘The logics of materials innovation: the case of gallium nitride and blue light emitting diodes’ is gratis online beschikbaar. Het boek over Nakamura heet ‘Brilliant! Shuji Nakamura and the revolution in lighting technology’ en is geschreven door Bob Johnstone.
