Nederlands consortium bouwt supernauwkeurige fijnstofmeter

Het nieuwe Spex-meetinstrument is zo nauwkeurig dat het cruciale informatie kan vergaren over de invloed van fijn stof op het klimaat en de gezondheid. Dat concludeert de Leidse sterrenkundige Gerard van Harten in zijn proefschrift, dat hij op 8 december verdedigt. Het instrument wordt ontwikkeld door ruimteonderzoekinstituut Sron, de Universiteit Leiden en industriële partners om gedetailleerde fijnstofmetingen te kunnen doen vanaf de grond en vanuit een satelliet.

Minuscule stofdeeltjes in de atmosfeer kunnen het klimaat zowel verder opwarmen als afkoelen. Deze matig begrepen effecten vormen de belangrijkste bron van onvoorspelbaarheid binnen klimaatmodellen. Daarom is er behoefte aan gedetailleerde metingen, niet alleen om de hoeveelheid deeltjes te bepalen maar vooral ook om de typische grootte en samenstellingen te achterhalen. Onderzoek naar de effecten die fijn stof door luchtvervuiling heeft op de gezondheid vergt een soortgelijke karakterisatie.

Om de invloed op wereldschaal in kaart kunnen brengen, is een combinatie van grond- en satellietmetingen nodig. Daar komt het Spex-instrument om de hoek kijken. Het vangt het door stofdeeltjes verstrooide zonlicht op en meet daarvan het spectrum en de polarisatie, die informatie bevatten over de eigenschappen van de deeltjes. Vooral de polarisatiemetingen vereisen een hoge nauwkeurigheid om ze volledig te kunnen interpreteren.