Reading time: 3 minutes
Author:
De oplopende prijs van grondstoffen heeft geleid tot een opleving in een oud beroep: dieven die op allerlei plaatsen metaal stelen. Kabels van de treinsignalering, bliksemafleiders, kruizen op kerkhoven en zelfs complete kunstwerken vallen ten prooi aan de koperdieven. Een ouderwetse zware jongen stal ook schilderijen, beelden en andere kunst, maar dat was in opdracht van een louche kunstverzamelaar. Wat tegenwoordig opvalt, is de totale afwezigheid van enig respect voor de hogere waarde van dingen, zoals de veiligheid van treinreizigers, brandgevaar of de cultuurhistorische betekenis.
De opkomst van koperdiefstal staat niet op zichzelf. Door de hele samenleving heen worden niet-materiĂ«le waarden opgeofferd aan winstbejag. In sommige sporten heeft de commerciĂ«le winstdrang allang de Olympische gedachte verdrongen. Tv-programmaâs moeten zo plat mogelijk zijn om de adverteerders te behagen. Het bedrijfsleven muntte van nature al niet uit in financiĂ«le ethiek en de lijst met halve of hele bedrijfsfraude is de laatste jaren explosief gegroeid. In de ICT-branche worden capabele mensen al jaren van firmaâs weggelokt met aantrekkelijke optieregelingen. Onlangs bleek dat honderden bedrijven gebruik hebben gemaakt van opties met een uitgiftedatum in het verleden. Hierdoor konden zij een stevige winst opstrijken. Koploper Broadcom moest een miljard dollar corrigeren waarna de betrokken medewerkers de vermoorde onschuld speelden.
Maar hoe zit het met constructies die tegenwoordig worden gebruikt om complete concerns over te nemen? Een hedgefund koopt met een beperkt kapitaal een groot bedrijf op door meteen een forse lening op dat bedrijf te nemen. Het hedgefund betaalt vijf procent. En nodigt wat vrienden uit aan tafel. De resterende 85 tot 90 procent is de lening. Iedereen is tevreden: de verkoper vangt meer geld dan hij verdient aan andere constructies, de koper riskeert weinig eigen geld en de banken belenen tegen rentetarieven van 9 Ă ; 12 procent. Consultantfirmaâs mogen bij een deal 1 procent provisie verdelen en ook het management gaat niet met lege handen weg: het strijkt forse bonussen op. Op deze manier controleren de grotere hedgefunds investeringen die alleen vergelijkbaar zijn met de transacties van de grootste olieconcerns. Binnen een paar jaar nadat ze het bedrijf hebben âgestroomlijndâ, stappen de geldschieters het project weer uit met megawinst en laten anderen vrolijk met de schulden achter.
De verliezers zijn niet uitgenodigd aan deze rijk gedekte dis. Toen een hedgefund eerder op deze wijze het PCM-krantenconcern had afgeroomd, bleef een schuld van 50 duizend euro per werknemer over. Het is niet alleen schandalig dat werknemers hun bedrijf verramsjt zien worden, maar het is ook beschamend om te zien waar het geld vandaan komt waarmee de risico-investeerders en banken aan de haal gaan. Dat is namelijk afkomstig van bijvoorbeeld het ophakken, saneren en krimpen van organisaties, zonder rekening te houden met de overlevingskansen van de brokstukken. Maar ook investeringen in technologie en kennis, nodig om de lange termijn van een bedrijf veilig te stellen, worden regelmatig opgeofferd voor het snelle geld. Hedgefunds verkopen op deze wijze de toekomst van uw bedrijf en dat van uw kinderen zonder tegenprestatie te hoeven leveren. Het lijken wel koperdieven.
De rol van het topmanagement is discutabel. Het enthousiasme waarmee topbestuurders van Fokker tot ABN Amro hun verantwoordelijkheden afschuiven, stelt de kwaliteit van hun zelfstandig ondernemerschap ter discussie. De bonus die de uitverkoop van een bedrijf aan dergelijke hedgefunds oplevert voor de topmanagers wekt bovendien de schijn van belangenverstrengeling.
In de taakopvatting van oudere ondernemers stond het rentmeesterschap centraal. Een rentmeester beheert zijn goederen, zodat de volgende generaties de opgebouwde kennis en kunde verder kunnen gebruiken. Een groter contrast met zowel koperdieven als de dieven in het bedrijfsleven is haast niet mogelijk.
