Author:
Jaco Friedrich is softskillstrainer bij The High Tech Institute.
Reading time: 3 minutes
Een ingenieur vraagt:
Mijn collega’s vinden dat ik slecht reageer in situaties waarin een gekozen oplossing niet naar mijn zin is. Ook met kritiek ga ik slecht om. Ik ga me zelf verdedigen of val de ander aan op zijn mening. Dit levert veel gedoe op. Bovendien denk ik dat ik uiteindelijk beter af ben als ik beter kan accepteren dat iets anders loopt dan ik zou willen en ik ook kan leren van kritiek. Hoe pak ik dat aan?
De communicatietrainer antwoordt:
Laten we eens beginnen met wat er gebeurt als je niet luistert of ‘slecht reageert’. Ons hoofd zit over het algemeen 24/7 vol met gedachten. Waar ze precies vandaan komen en waar ze heen gaan, dat weet niemand. Desondanks nemen we ze zeer serieus. Zo serieus dat we ernaar handelen.
De soep wordt nog heter gegeten wanneer je emotioneel geraakt bent. Onderzoek wijst uit dat in een vlaag van boosheid slechts tien procent van je waarneming nog gebaseerd is op feiten. Dit kan gemakkelijk gebeuren wanneer je je geconfronteerd ziet met iets dat je niet zint of wanneer je kritiek krijgt. Je eigen gedachten en emoties gaan als het ware met je aan de haal. Ze te serieus nemen is dus een recept voor ellende.
Wat is het alternatief? Luisteren naar iets dat je niet wilt horen of je kwetst, is niet gemakkelijk. Het vraagt van je dat je je eigen primaire reactie hierop even aan de kant zet. Die reactie is er over het algemeen een van de volgende drie: je gaat in de tegenaanval (‘Ja maar, jouw idee klopt hier en daar niet’), schiet in de verdediging (‘Ik denk dat ik gelijk heb hier- en daarom’) of blokkeert (‘Uhhhh …’). Dit verloopt razendsnel en praktisch zonder tussenkomst van je denkende brein. Je zult dus moeten opletten en op je tong bijten. Je eigen gekwetste ego even laten voor wat het is en gaan luisteren.
Hoe pak je dat praktisch aan? Stel dat je baas met kritiek komt (‘Jouw idee sloeg nergens op en daardoor liep het overleg op niets uit’) en je voelt je reactie al opkomen. Doe dan het volgende. Een: neem een diepe teug adem (bijt eventueel letterlijk op je tong; de pijn haalt je terug uit je emotie naar je zintuiglijke waarneming). Twee: leun wat achterover, ontspan en kijk de ander rustig aan. Drie: vraag de ander om zijn standpunt toe te lichten. Dit geeft jou wat hersteltijd om weer ‘gewoon’ te kunnen nadenken. Vier: vraag door tot je precies begrijpt wat de ander bedoelt. Nu blijkt ook of die inderdaad een punt heeft of niet. Wanneer het alleen blaffen was, wordt dit nu duidelijk. Onderzoek ook je eigen ‘frames’ of overtuigingen. Misschien zegt iemand iets dat je voor onmogelijk houdt, maar wanneer je goed luistert, is het misschien nog niet zo gek. Vijf: vat het standpunt van de ander samen (‘Oké, je vindt dus dit en dat’). De ander weet nu dat je hem of haar hebt begrepen. Dit ontspant. Bovendien vertraagt het de discussie, wat ook weer ontspannend werkt. Zes: geef nu pas jouw reactie.
Besef dat luisteren volledig losstaat van of je het met de ander eens bent of niet. Je onderzoekt wat iemand precies wil zeggen, ongeacht je eigen gevoelens. Als het je lukt dit ontspannen te doen, ben je beter in staat om, wanneer zinvol, alsnog je punt te maken. Eventuele gekwetste gevoelens horen nu eenmaal bij het hebben van een (werk)relatie. Maar realiseer je: it’s just a skin cut.
