Boombewoners

De man wenkt dat de camera dichterbij moet komen. In een halfverlichte, kale ruimte staat een brancard. De man trekt het laken van de brancard weg en het behaarde gezicht van Saddam wordt zichtbaar. De strop zit nog om zijn keel. Nauwelijks is de kijker bekomen van dit beeld of Saddam opent zijn ogen. Even later vlucht de Youtube-camera, op de hielen gezeten door een wraakzuchtige dictator (zie www.youtube.com/watch?v=GGyPH-7IPk4).

De laatste decennia zijn veel autoritaire regimes door crises in hun land aan hun einde gekomen. In Zuid-Amerika zijn de heersende elites vervangen door ’volksregeringen‘, terwijl in Oost-Europa de communistische regimes gedemocratiseerd zijn. Althans dat denken we graag. Steeds duidelijker blijkt dat veel veranderingen vooral over de uiterlijke schijn gaan. Vele zogenaamde democratische parlementen zitten vol met vroegere krijgsheren, het middenkader van de oude staatspartij of de kinderen van de elites. Zo blijven de geijkte patronen in de samenleving nog lange tijd bestaan. Je kunt dictators ophangen, de bestuurslaag die hun geestelijke erfenis draagt, bepaalt echter nog jaren de gang van zaken.

In een competitieve wereld moeten bedrijven en financiële instellingen efficiënt werken. Blijkbaar gaat dat goed met een autoritaire organisatievorm. Een vergelijking met bijvoorbeeld een ouderwets communistisch bewind levert dan ook de nodige parallellen op: de aanbeden partijleider, de apparatsjiks, het jaknikkende partijapparaat, de partijkrant, de partijmantra, het partijcongres, het conformerende kledinggedrag, de houding tegenover interne kritiek. O ja, en het voetvolk betaalt de rekening.