Astron en RUG maken 3d-scan van hemel

Wetenschappers van Astron en de Rijksuniversiteit Groningen zijn klaar voor de enorme gegevensstroom die de ‘opgevoerde’ Nederlandse radiotelescopen bij Westerbork vanaf december gaan produceren. In een artikel dat binnenkort verschijnt in Astronomy & Computing laten ze zien hoe ze de hemel snel en geautomatiseerd in 3d in beeld kunnen brengen om zo beter zicht te krijgen op de ruimtelijke verdeling en de snelheid van objecten in het heelal. De gebruikte techniek hebben ze afgekeken van medici die ct- en mri-scans analyseren.

Bij Westerbork zijn technici druk bezig de nieuwe Apertif-antennesystemen te installeren. Het merendeel van de oude radioantennes vervangen ze door een rooster van elf bij elf antennes per telescoop. In plaats van een gebied ter grootte van één volle maan kunnen de telescopen hiermee een blok van zes bij zes volle manen zien. Daarnaast wordt het golflengtebereik van een enkele meting twee keer zo groot. De installatie moet eind volgend jaar zijn afgerond. Dan zullen er honderd keer meer gegevens op de astronomen afkomen dan nu het geval is. Dit betekent dat de verwerking en analyse van de meetdata in hoge mate moet worden geautomatiseerd.

Op het Kapteyn Instituut van de RUG en bij Astron hebben ze alvast gedaan alsof Apertif al in gebruik is. Ze zijn gaan testen met een afbeelding van 35 losse, oude Westerbork-waarnemingen, vergelijkbaar met wat de nieuwe antennesystemen in één waarneming gaan leveren. In Astronomy & Computing laten ze zien hoe ze het heelal in 3d in beeld kunnen brengen. De onderzoekers kunnen sterrenstelsels draaien en van alle kanten bekijken.